In de sport of de kunst is het simpel. Je bent professional als je ervoor betaald krijgt. Anders ben je amateur. Bij overige beroepen wordt iedereen doorgaans wel betaald voor zijn of haar werk. Toch lijkt het begrip ‘professional’ nogal aan erosie onderhevig.
Is dat erg? In algemene zin niet. Laat iedereen lekker gelukkig zijn als je jezelf professional voelt. Vanuit het perspectief van leiding geven, is het echter wel verstandig de ‘echte’ professionals te onderscheiden van de zogenoemden. Voor een ingewikkelde beschrijving van typologieën verwijs ik graag naar Mathieu Weggeman. Voor een eenvoudige beschouwing kunt u gewoon doorlezen.
Een zeer bepalende factor voor de complexiteit bij het leiding geven aan professionals is de ongrijpbaarheid van de professional. Dit is een soort glijdende schaal en het werkt als volgt…
- Begin met de vraag welke mate van autonomie iemand heeft in zijn werk. Voor een wijkagent is doorgaans sprake van een hoge mate van autonomie. Bij een call centre medewerker die door middel van scripts en prestatie indicatoren continu wordt gemonitord, is dit erg laag.
- Tweede vraag is hoe hoogwaardig de vakkennis is van de professional. En graag een eerlijk antwoord. Voor een advocaat is het antwoord hoog, want per definitie academisch, voor de wijkagent is het antwoord een stuk lager.
- Gerelateerd aan de vakkennis, is de volgende vraag of sprake is van een beroepsgroep met eigen professionaliseringsnormen en of deze objectief door de beroepsgroep worden getoetst. Is er sprake van PE-punten, zoals bij medici of accountants, dan is er naast de sturing binnen de organisatie er nog een tweede sturingslijn die tevens de mogelijkheid biedt om te ontsnappen aan de eerste.
- Dan is de mate van creativiteit, of beter nog uniciteit van het werk een bepalende factor. Is er sprake van herhalend en geprotocolleerd werk, zoals bijvoorbeeld bij snijdende dokters, dan doet men doorgaans chique en moeilijk, maar over tien jaar is het werk gerobotiseerd.
- Tot slot is er de vraag wat de netwerkmacht is van de professional. Dit kan te maken hebben met verkoopkwaliteiten en contacten in de markt, maar ook met de positie binnen de eigen beroepsgroep of politieke contacten.
Wellicht helpt het als je leidinggevende bent, om aan de hand van deze schaal de ernst van jouw situatie te bepalen. En als professional om te bepalen hoe lekker ongrijpbaar je bent. En ja, iedereen mag zichzelf professional noemen, maar de professional die ik bedoel scoort hoog op alle 5 de factoren.