De Parallelle Kwaal

Culture Eats Strategy for Breakfast, ook bij professionals

Alle reguliere managementinzichten zijn niet van toepassing op organisaties met zware professionals, zoals advocaten, dokters, accountants of consultants. Voor Peter Drucker met zijn door velen herkauwde uitspraak over cultuur (zie titel) maak ik echter een uitzondering. Mijn eerdere blog over het Fuck Us effect behandelde al het schizofrene karakter van strategievorming in dit soort organisaties. Maar laten we de professional eens vanaf de culturele kant bekijken. Hierbij maak ik graag gebruik van het principe van de ‘parallelle kwaal’* – dat wat dominant is in het primaire proces, beïnvloedt ook sterk de heersende cultuur.

Eerst het algemene principe: toen ik voor het eerst werkte voor de politie, werkte ik voor de recherche. Het leidende principe daar is Nice to Know, Need to Know. In gewoon Nederlands betekent dit dat men zo min mogelijk informatie deelt over de onderzoeken die lopen, om te voorkomen dat informatie lekt. Logisch in de dagelijkse praktijk van het primaire proces van de rechercheur. Opmerkelijk genoeg werd dit principe ook toegepast op alle bedrijfsvoeringsaspecten. Er werd niet gedeeld hoe je functioneringsgesprekken voert, iedereen hield budgetinformatie voor zichzelf, etc. Daarmee dus ook dominant in de heersende cultuur.

Nu de parallelle kwaal als principe is toegelicht, kunnen we het ongenuanceerd loslaten op verschillende type professionals.

• Het leukste is te beginnen met dokters. Een paar voorbeelden:
  De neuroloog kan geen enkel besluit nemen, want er is altijd een nuance.
  De chirurg daarentegen neemt heel snel een besluit – zet meteen het mes ergens in – en beziet de consequenties daarna pas.
  Ondertussen denkt de cardioloog: ‘ach, uiteindelijk beschik ik toch over het lot van de bestuurders, want ze krijgen het toch allemaal aan hun hart.’
  Psychiaters (met in hun kielzog de nodige hulpverleners) kunnen pas iets doen als de diagnose is gesteld. En deze moet wel terug te vinden zijn in de DSM. Ik ken managementteams waarin dit boek ook op tafel lijkt te liggen.
  De kinderarts die onder aan de hiërarchie staat, bewijst dat uiteindelijk zij wel begrijpt wat empathie is.

• Advocaten zijn procureurs, pleiters die absolute standpunten in nemen om de rechter te overtuigen van hun standpunt. Tegelijkertijd gaan zij ook over de disclaimer die er toe leidt dat niks zwart of wit is en alle schuld bij iemand anders ligt. Dit zien we ook terug in de omgang met elkaar: debatteren en overtuigen is gebruikelijker dan een open dialoog aangaan gericht op wederzijds begrip. Als het echter op concrete en harde besluitvorming aan komt, dan kan het nog wel eens even duren voordat alle, en dan ook alle, puntjes op de i staan.
• Accountants hebben ook wel last van dit laatste, maar in deze beroepsgroep is het fenomeen functiescheiding ook  een interessante. Toen ik afstudeerde bij 1 van de big 5 (ja, toen waren het er nog 5) was één van mijn conclusies dat de kwaliteit van het werk van professionals onder meer door de inhoud van de offerte wordt bepaald. Van mijn begeleider op de universiteit moest ik een procesanalyse maken, waardoor ik tot deze naïeve conclusie kwam. Dat heb ik dapper gedaan en leidde tot een grappige redenering.  Offertes werden doorgaans door junioren geschreven. Het handboek offertes schrijven werd alleen verstrekt aan degenen die procuratie hadden, de vennoten. Het handboek bereikte de junioren nooit, want het veiligheidsbeleid van de Big 5-er omvatte ook dat de kasten op sloten moesten als men buitenshuis was. En dat doen vennoten nogal eens.
• En dan de consultants. Altijd op zoek naar de vraag achter de vraag. Altijd nieuwe opties geven. Nooit verantwoordelijkheid hoeven te nemen voor  het advies. Je zult er maar leiding aan (moeten) geven…

Wat is jouw parallelle kwaal? Doe de exercitie voor jezelf, maar vraag zeker ook iemand van buiten om hem te benoemen. Uitvergroten mag. Daarnaast: een collega van mij, Erwin van de Pol, heeft een prachtige verhandeling over de verschillen tussen de veen- en zandcultuur. De streek waar we vandaan komen beïnvloedt vrij fundamenteel onze cultuur. In Nederland kunnen we, als balans tussen zand en veen, ook wel het polderen als cultuurpatroon benoemen. Wij hebben vaak de mond vol van cultuurverandering. Maar onze streekcultuur kunnen we wellicht beter als onveranderlijk kwalificeren, net als de parallelle kwaal. Laten we ophouden dit proberen te veranderen. Er blijft nog genoeg over om onze tanden op stuk te bijten.

* Bij mijn weten was het collega Helen van Tol die dit introduceerde bij Rijnconsult. Maar dit soort succesthema’s heeft altijd vele moeders…