Toen we nog regelmatig in het vliegtuig zaten, kregen we altijd te horen dat we in geval van nood eerst zelf het zuurstofmasker op moesten zetten en pas daarna bij onze kinderen. In deze tijden van Corona is de stelling dat ook de IC-arts wel eens slaapt. Twee metaforen die voor mij staan voor het gegeven dat je als (hulpverlenende) professional vooral ook goed voor jezelf moet zorgen. Iets wat niet vanzelfsprekend is voor dokters, adviseurs, accountants en anderen.
De hoofdpersoon uit de roman ‘Woeltand’ is hier duidelijk niet goed in. Hij drukt zijn gevoel en behoefte om te ontspannen en uit te rusten weg met drugs, drank en andere zaken. Uiteraard is hij een karikatuur, maar toch illustreert ook hij hoe moeilijk het kan zijn om goed voor jezelf te zorgen.
Soms zit er een tegenstrijdigheid in het vak dat professionals beoefenen en hun zondige kant. Bij de timmerman hangt de deur scheef, luidt het spreekwoord. Ik heb nog nooit zo’n grote schaal met bruin fruit (bitterballen c.a. voor degenen die deze uitdrukking niet kennen) gezien als aan het einde van een bijeenkomst met de medische staf in een ziekenhuis. Ik heb me laten vertellen dat het drankgebruik bij artsen in verslavingsklinieken bovengemiddeld is. Hoe goed kennen psychologen en psychiaters zichzelf eigenlijk? Wie kent er een strak georganiseerd organisatieadviesbureau? Welke beroepsgroep is het vaakst bij boekhoudschandalen betrokken? Oké deze laatste is flauw, het is immers hun vak deze op te sporen en te voorkomen.
Wat mij zelf erg aanspreekt is het concept van ‘full engagement’. Een concept dat voortkomt uit de topsport vanuit de vraag hoe het kan dat verschillende sporters die fysiek vergelijkbaar zijn, tot heel verschillende resultaten kunnen komen. De conclusie is dat er balans moet zijn tussen het fysieke/het lijf, de emotionele/relationele kant, het mentale/de mate waarin de focus op het realiseren van doelstellingen ligt en het 
spirituele – weet je ook waartoe je dingen doet?
Het grappige is dat voor top managers en professionals het mentaal en vaak ook spiritueel wel goed zit, maar dat het in de verbinding met de onderste twee lagen vaak fout gaat. Omgekeerd dus aan de sportwereld.
Ook ik heb het nodige geprobeerd naast de training full engagement waar ik bovenstaande inspiratie uit haalde. Personal training in de sportschool, relatie- en psychotherapie, 4 weken Tavistock achtige groepsdynamica, counseling door een theoloog, organisatie en familieopstellingen, etc. Het enige wat mijn zus niet is gelukt, is mij naar haar mindfulness trainingen lokken. Of het allemaal heeft gewerkt, dat laat ik aan het oordeel van anderen. Ik hou het er op dat ik in ieder geval zeker weet dat mijn fysieke intelligentie niet sterk ontwikkeld is. Ik probeer in ieder geval op alle lagen, en de verbinding daar tussen, doorlopend aandacht te besteden.
Wat is de boodschap voor mensen die leiding geven aan professionals? Allereerst dat de ene professional er beter in is voor zichzelf te zorgen dan de andere, maar dat gemiddeld genomen dit vermogen wat minder is ontwikkeld. Uiteraard is het de verantwoordelijkheid van de professional zelf om hier iets aan en mee te doen, maar enige stimulering kan geen kwaad. Het is naar mijn mening wel de taak van de leidinggevende te agenderen dat er aandacht is voor de persoonlijke balans en hier dingen voor aan te bieden. Op individueel niveau, op maat gesneden naar de persoon, en collectief. Proactief aanbieden van gerichte coaching, training of anderszins is hierbij van belang en niet op een problematiserende wijze, maar als vanzelfsprekend onderdeel van de professionalisering. In de inrichting van het werk en zeker van overlegstructuren goed rekening houden met de vier hierboven genoemde aspecten is ook van belang. Dat gaat voor de goede orde iets verder dan het neerzetten van een fruitmand of voetbaltafel. Voorbeeldgedrag – ja sorry dat deze open deur open moet – bestaat in deze gevallen er uit dat de leider zelf als eerste een training of coaching ondergaat, niet ’s avonds laat mailt/appt, in gesprekken dingen vertelt over zijn of haar privéleven, ambities en drijfveren en laat merken dat af en toe bellend wandelen gezonder is dan 10 uur achter Zoom te hangen.