We laten HET aan DE professional over?

Maar al te makkelijk zeggen we dat we HET beter aan DE professional kunnen overlaten, zonder precies te zeggen wat we daar mee bedoelen. Het scoort altijd punten een dergelijke stelling te betrekken. Maar wat bedoelen we eigenlijk met HET en wie is DE professional. Al snel kom je in de situatie dat HET regeren van het land aan DE medisch specialist/intensivist wordt over gelaten. Hoe hard de intensivist ook iedere keer benadrukt dat hij maar één invalshoek vertegenwoordigt. Kortom: we moeten verhelderen wat HET en DE betekent, opdat de professional de professionele ruimte krijgt om binnen te floreren.

Een professional heeft een eigen professioneel kader en perspectief op de zaak. Economische belangen of de behoefte het eigen bestaansrecht te bevestigen spelen mee, maar blijven onbesproken. En wat laten we dan aan DE professional over? Laten we niet vergeten de professionaliteit van vastgoed mensen, P&O-ers, financials, etc. te respecteren. En laten we bij echt ingewikkelde problemen in het oog houden dat meerdere professionele perspectieven nodig zijn om tot een oplossing te komen. Meerdere perspectieven: dat vraagt om afstemming, coördinatie en misschien wel management en leiderschap. En misschien moeten we de professie van de manager ook weer leren respecteren.

Professionele referentiekaders kunnen zeer uiteenlopend zijn
Vraag twee advocaten om een professionele opvatting en de kans is groot dat je er twee krijgt en in verwarring achter blijft. Vraag een fysiotherapeut om een oplossing en je loopt weg met een aantal oefeningen voor thuis, terwijl de orthopeed voor dezelfde klachten een operatie zou overwegen. Een ayurvedische arts raadt je aan het eerst een paar weken aan te zien. Het is dus nogal bepalend welke professional we vragen om een vraagstuk ter hand te nemen. Het is immers het kenmerk van een professional dat hij of zij een eigen professioneel referentiekader heeft, bepaald door opleiding, beroepscodes en praktijkervaring.  

Perspectiefverschil kan grote consequenties hebben
Bij het de opstart van de sociale wijkteams mocht ik aanwezig zijn bij een casuïstiek bespreking van een 12 jarig kind in een multidisciplinair team. De professional van bureau jeugdzorg stelde voldoende signalen te zien van verwaarlozing. Als voorbeeld noemde zij daarbij dat vader na een dag werk moe op de bank neer zeeg. Ik begon bij dit voorbeeld spontaan te blozen. De medewerkster van de GGD stelde dat 12 jarige brugklassers het rond de Kerst altijd moeilijk hebben vanwege alle veranderingen in lijf en omgeving en dat er niks aan de hand was. De ambtenaar van de gemeente  hoorde graag dit laatste argument, want dat maakte het mogelijk deze casus binnen het wijkteam op te pakken en niet door te verwijzen naar duurdere zorg. Een mooi voorbeeld van perspectiefverschil met mogelijk grote consequenties voor het betreffende kind. Het verschil tussen een aai over de bol of uit huis plaatsing. Wie is in deze eigenlijk DE professional?

Economisch belang of professionele norm
Hoe zwaarder gespecialiseerd de professional, hoe chiquer de terminologie voor de pegels. Een paar voorbeelden: honorarium, remuneratie of bezoldiging en onkosten die ineens verschotten heten.  Economische belangen spelen natuurlijk mee, maar dit blijft altijd impliciet en soms zijn er perverse prikkels. Als twee partijen een conflict hebben en advocaten inschakelen, dan hebben de advocaten een economisch belang bij een langslepend conflict. Zelfs leden van het OMT worden door Follow The Money beschuldigd van financieel gewin door de inzet van bepaalde laboratoria. Toen ik in de Raad van Toezicht zat van Bureau Jeugdzorg in Amsterdam stuitten we op het dilemma dat het financieel aantrekkelijk is om veel kinderen onder toezicht te plaatsen, terwijl dit voor het kind zelf een last resort oplossing is. De hieruit voortvloeiende verleiding hebben we overigens weerstaan.

Existentieel belang: het bewijzen van het eigen bestaansrecht
Een variant op het economisch belang is het existentieel belang. Ook mensen die gewoon in loondienst zijn, kunnen het belang om het eigen bestaansrecht te bewijzen, verwarren met hun  professionele verantwoordelijkheid. Denk hierbij aan P&O adviseurs die bij een reorganisatie continu risico’s blijven benadrukken en daarmee een langdurig proces in de hand werken, terwijl managers en medewerkers gewoon snel klare wijn willen schenken.  Denk aan juristen en risico specialisten die eerst een potentieel probleem benoemen om daarna vol verve aan de oplossing te werken.

Heeft een leerkracht dan ook verstand van vastgoed?
En dan nu naar het HET. Waarover moet de professional het te zeggen krijgen? Menig ziekenhuisbestuurder zal verzuchten dat een medische staf niet is opgeleid om investeringsbeslissingen te nemen, ook van medische apparatuur. Menig bestuurder in het onderwijs weet dat het nemen van beslissingen over vastgoed en het onderhandelen hierover met gemeenten geen onderdeel is van de lerarenopleiding. Ruimte is pas ruimte als er grenzen zijn. Dit geldt dus ook voor de vraag waarover de professionele ruimte gaat. De meeste professionals zijn niet opgeleid om bedrijfsvoeringsvraagstukken, leiderschapsontwikkeling of strategische vragen te beantwoorden. Uiteraard moeten we ze daarbij betrekken, maar laten we ook de professionaliteit respecteren van mensen op dit soort gebieden.

Echt relevante vraagstukken vragen om multidisciplinaire benadering
Tot slot een statement waarin DE en HET samen komen. Echt ingewikkelde problemen, in goed Nederlands ‘wicked problems’, kunnen niet monodisciplinair worden opgelost. Sterker nog: de kans is groot dat het probleem erger wordt dan. De inzet van meerdere soorten professionals vergt coördinatie, Dat riekt naar management, dat riekt naar leiderschap. `Wellicht is het tijd om de professie van de manager ook weer te respecteren.